မဟာသက္ကရာဇ်၁၀၃ခုနှစ်၊ (BC-588)တွင် ဂေါတမဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဘုရား အဖြစ်သို့ ရောက်တော်မူ ပြီးနောက် သတ္တသတ္တာဟ (၇)ဌာနတွင် လှည့်လည် စံမြန်းတော်မူစဉ် ဥက္ကလာတိုင်းမှ တဖုဿနှင့် ဘလ္လိကအမည်ရှိ ကုန်သည် ညီနောင်တို့သည်ပျားမုန့်ဆွမ်းတို့ကို ဆက်ကပ်လှူဒါန်းကြ၏။ ထို့နောက်ဘုရား ရှင်ထံမှဘုရားရှင် ကိုယ်တိုင်ပေးသနားတော်မူသော ဆံတော်မြတ်ရှစ်ဆူကို ပင့်ဆောင်လျက် ဥက္ကလာပတိုင်းသို့ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့ရာ ဥက္ကလာပမင်းကြီး အမှူးပြုပြီး တိုင်းသူ ပြည်သားများက ကြိုဆိုပူဇော်ခဲ့ကြသည်။

ဥက္ကလာပမင်းကြီးအမှူးပြုသော ဥက္ကလာပတိုင်းသားများသည် ရှေးယခင် ပွင့်တော်မူပြီးသောကကုသန္ဓဘုရားရှင်၏ တောင်ဝှေးတော်၊ ကောဏာဂမန ဘုရားရှင်၏ ရေစစ်တော်၊ ကဿပဘုရားရှင်၏ ရေသနုတ်သင်္ကန်းတော်တို့နှင့် ဂေါတမဘုရားရှင်၏ ဆံတော်ရှစ်ဆူကို သိင်္ဂုတ္တရကုန်းတော်တွင် ဌာပနာ၍ ဉာဏ် တော်အမြင့် (၆၆)ပေ၊ (၄၄တောင်)- (၂၀မီတာ)ရှိသော ရွှေတိဂုံစေတီတော်ကို တည်ထားပူဇော်ခဲ့သည်။ ပွင့်တော်မူပြီးသော ဗုဒ္ဓဘုရားလေးဆူတို့၏ ဓာတ်တော်၊ မွေတော်များ ကိန်းဝပ်ရာစေတီ ဖြစ်သောကြောင့် လေးဆူဓာတ်ပုံ ရွှေတိဂုံစေတီတော် ဟု ဘွဲ့အမည်ရသည်။

ရွှေတိဂုံစေတီတော်ဂေါပကအဖွဲ့သည် ရွှေတိဂုံစေတီတော်မြတ်ကြီး အဓွန့်ရှည်စွာ တည်တံ့ခိုင်ခန့်စေရန် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရုံမျှသာမက ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသာသနာတော် တည်တံ့စည်ပင်ပြန့်ပွားရေးလုပ်ငန်းများကိုလည်း တတ်စွမ်းသမျှ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။ ပရိယတ္တိသာသနာတော် စည်ပင်ပြန့်ပွားထွန်းကားရေးအတွက် သာသနာ့အာဇာနည်ပုဂ္ဂိုလ်အကျော်အမော်များ ပေါ်ပေါက်လာစေရန် ကြုံခဲလှစွာသော အခွင့်အရေးတစ်ရပ်အနေဖြင့် (၁၈၉၄)ခုနှစ်တွင်‌ စေတိယင်္ဂဏအသင်းကို တည်‌ထောင်၍ သီးခြားစာသင်တန်း၊ စာချတန်း စာမေးပွဲများကို (၁၉၁၈)ခုနှစ်တွင် စတင်ကျင်းပခဲ့ပြီး ရွှေတိဂုံစေတီတော်ဘဏ္ဍာ‌တော်ထိန်းဂေါပကအဖွဲ့သည် စေတိယင်္ဂဏစာလျှောက်မေးပွဲကြီးကို ၁၉၈၄ ခုနှစ် (၆၇)ကြိမ်မြောက်ကာလမှစ၍ တာဝန်ယူကျင်းပခဲ့ရာ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် (၁၀၆) ကြိမ်မြောက်အထိ ရောက်ရှိခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။

ယင်းကာလအတွင်း သာသနာတော်အဓွန့်ရှည်ရေးအတွက် နှစ်စဉ်မပျက်စာလျှောက်မေးပွဲကျင်းပခြင်း၊ စာအောင်ဆုနှင်းသဘင် ဆင်ယင်ကျင်းပပူဇော်ခြင်းနှင့် လစဉ်နိဗဒ္ဓဆွမ်းဆန်တော်များလောင်းလှူခြင်းစသည့် သာသနာရေးဆိုင်ရာများကို သဒ္ဓါကြည်လင်ပါရမီရှင်အပေါင်းတို့၏ လှူဒါန်းငွေများဖြင့် နှစ်စဉ်မပြတ် ကုသိုလ်အထပ်ထပ်ဖြင့် သာသနာ့အသက်သွေးကြောဆက်လက် ရှင်သန်နေစေရန် အားထုတ်ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြပါသည်။

ရွှေတိဂုံစေတီတော်မြတ်ကြီးအား ဘုရားဖူး အများပြည်သူများ လွယ်လင့်တကူ သွားလာ ဖူးမြော်နိုင်ရေးအတွင် ဘုရားဖူးလမ်းညွှန်မြေပုံအား ပြသထားပါသည်။